Daar lig je dan. Amper drie uur nadat je ein-de-lijk in slaap was gesukkeld. Maar zie nu eens: de raderen draaien alweer… en ze draaien op volle snelheid. De gedachten gieren door je hoofd. En dus denk je: misschien moet ik hier dan maar wat nuttigs mee doen. M’n hersenen even flink aan het werk zetten. Zodat ze binnen de kortste keren weer on-tie-ge-lijk moe zijn. Maar ja… Wat kun je daarvoor zoal op ze loslaten?
Televisie en film. Het Sinterklaasjournaal alweer afgelopen: tijd voor een uitgebreide terugblik. Wat waren dit jaar de hoogtepunten? En wat had je zelf ongetwijfeld véél beter gedaan? Zeker niet die hilarische inside jokes, die fijne verwijzingen, die lollige gastrollen. Die rommelige afronding daarentegen… Je razende rondjes rennende hersencellen pennen in no-time een mentaal verbeterplan neer.
- 1) Niet alle problemen in de laatste aflevering pas oplossen.
- 2) Er dan niet nóg een probleem bovenop gooien.
- 3) Problemen die opgelost hadden kunnen zijn als twee mensen met elkaar hadden gepraat, zíjn geen problemen. (En dan voelen kijkers zich terecht een beetje bedonderd.)
Via Edwin Rutten brengt dit je vanzelf naar Ik ben toch zeker Sinterklaas niet. Geen computer nodig, blijf liggen: daar komt het lied al couplet voor couplet voorbij in je hoofd. Bril-jant, grijns je op je kussen. De tekst, de muziek, de uitvoering… Het klopt gewoon állemaal! En als kers op de taart arriveert er ook nog een nieuw inzicht: het kán toch bijna niet anders dan dat Henk & Henk destijds zijn geïnspireerd door Falco…?
Door met persoonlijke zaken dan. Niet voor niets het standaard-repertoire van de slapeloze. Je laat alle voorbije relaties nog eens de revue passeren, doet een poging de familiebanden te ontrafelen en vergewist je van alles wat je ooit beter had kunnen doen. Eén probleem: dit was ook al je denkmateriaal vóórdat je daarstraks in slaap viel. Ja, dat gaat je dus geen stap dichterbij dromenland brengen…
Een taalkundige kwestie dan? Want als je érgens moe van kan worden is het de onnavolgbare logica van de Nederlandse taal wel. Zoals daar zijn: het voorvoegsel ont-. Meestal doet dat wat erna komt teniet: als je iets ontdekt, haal je met die activiteit weg wat tot dan toe bedekt was. Als je iets ontketent, maak je het los van waar het aan vast zat. Zie ook ontsieren, ontlasten, onterven, ontgroenen.
Maar wacht even: er zijn óók gevallen waarbij ont- juist versterkt wat erna komt – als een soort overtreffende trap. Want als iets je ontgaat, dan gaat het niet alleen… het gaat zelfs zo ver dat je er niet meer bij kunt. En als je iets onthoudt, dan hou je het niet alleen… je houdt het bij je voor langere tijd. Zie ook ontwaken, ontworstelen, ontbijten, ontgoochelen.
Dusss… Dat betekent dat ont- een voorvoegsel is dat twee functies heeft die precies het tegenovergestelde doen?! Je bent onthutst. (En weer een half uur verder.)
Werk. Ja ho even, die ken je natuurlijk óók nog van voordat je in slaap viel. Al die voortijdig beëindigde banen, die niet gehaalde deadlines, die stapel met mooie projecten die maar niet van de grond komen… Nee, je mag al blij zijn als je daar straks niet weer zwetend van wákker wordt.
Quizvragen dan maar. Zoals: hoeveel bekende mensen met de naam Jansen (Janssen, Janzen, enz.) kun je uit je hoofd opnoemen? Ja, die cabaretier natuurlijk. Z’n broer. En die presentatrice met een glossy. (Nee, die andere.) Die acteur uit GTST en All Stars. Die oudere acteur, die metal-zangeres, die winnaar van de Tour de France. Die violiste, die hoofdredacteur van De Telegraaf, die acteur uit Oppassen… Ja, en die presentatrice die je leuk vond. En. En. En…. Drieëntwintig. Drieëntwintig Jansens. Goed… Weten we dat ook weer. Door met De Jong dan maar?
Of met politieke analyses. Over de aanstaande implosie van de VVD bijvoorbeeld. Of hoe je de verkiezingen in Nederland hun schaduw vooruit ziet werpen naar het Verenigd Koninkrijk. Dat volgens jou een vrouw de nieuwe baas van de NAVO wordt – en een Nederlandse man voorzitter van de Europese Commissie. Maar ja, hoeveel woorden moet je daar verder nog aan vuil maken?
Gelukkig is er altijd nog de meta-modus. Waarin je teksten gaat liggen verzinnen over dat je wakker ligt…
En anders dienen zich met die eindeloze hersenkronkels nog wel andere ideeën aan op dit onchristelijke tijdstip. Voor nieuwe verhalen, ambitieuze projecten… Want als je nou eens een stuk voor je website schrijft over al die dingen die ’s nachts door je hoofd gaan? Hoef je alleen nog maar een goeie titel te bedenken… Hmm. De vruchten van insomnia? Klinkt goed! Gaan we meteen mee aan de slag… Morgen. Avond.
Toch kun je je niet aan de indruk onttrekken dat je zo langzamerhand door je breinbrandstof heen raakt. En die hersencellen zijn pas halverwege hun marathon… Luister maar: daar komen ze alweer aanzetten met dat lied dat al maanden door je hoofd speelt. Marika Hackman met No Caffeine. Maar… als je die tekst nou eens ging liggen hertalen? Ja! Dat deed je tenslotte op je 16e al tijdens je krantenwijk met Acda en De Munniks grootste hit… I guess I haven’t been myself in oh so many ways.
En zo wordt Marika Hackman voor je het weet Marieke Hekman, wordt No Caffeine Geen fles wijn. En wordt de dag alweer nacht. Of nee, wordt de nacht alweer dag. Maar jij, je hebt eindelijk je ogen dicht. Voor heel even dan.
